استان کرمانشاه یکی از پرپتانسیل ترین استانها برای توسعه گردشگری کشاورزی

قبل از آنکه سمند سرکش سخن را در میدان سمع و بصر شما به جولان در بیاورم لازم است در ابتدا توجه شما را به یک داستان اقتصادی که مرتبط با بخش گردشگری است جذب و جلب کنم داستانی که اهمیت و تاثیر گردشگری را به وضوح در اقتصاد نمایش می دهد .

« شخصی به نام علی وارد شهری می شود و قصد دارد که یک شب را در هتلی در آن شهر اقامت کند علی وارد هتل می شود و از صاحب هتل می خواهد که اجازه بازدید از اتاق های هتل را به او بدهد و هزینه یک شب اقامت را که ۱۰۰.۰۰۰ تومان است را پیش پیش به صاحب هتل پرداخت می کند صاحب هتل مهماندار را با علی به داخل هتل می فرستد که به بازدید اتاق های هتل بپردازد و اتاق مطلوب را انتخاب کند صاحب هتل وقتی که ۱۰۰.۰۰۰ تومان را دریافت کرد به سرعت به سمت پیمانکار آشپرخانه هتل رفت و ۱۰۰.۰۰۰ تومان را در ازای دینی که داشت به او پرداخت کرد و قرض خود را تسویه کرد پیمانکار هتل به محض دریافت مبلغ ۱۰۰.۰۰۰ تومان سراغ قصاب شهر رفت و ۱۰۰.۰۰۰ تومان را به عنوان دینی که داشت به او پرداخت کرد و هزینه گوشتی که از او به صورت نسیه گرفته بود را به او داد قصاب به سرعت به سراغ آپارتمان سازی که ۱۰۰.۰۰۰ تومان به عنوان قسط معوقه منزلش باید به او پرداخت می کرد رفت و قسط معوقه خود را پرداخت کرد و کلید آپارتمانش را تحویل گرفت انبوه ساز نیز به سرعت به سراغ شهرداری رفت و دین خود را به شهرداری که ۱۰۰.۰۰۰ تومان بود پرداخت کرد و مجوز صدور سند خود را گرفت و از پرداخت جریمه به خریداران ملک به عنوان دیرکرد تهیه سند نجات پیدا کرد و به زودی قسط آخر خود را در هنگام تنظیم سند از خریداران اخذ می کند و پروژه جدیدی را آغاز می کند و کارگران و استادکاران بیکار شده به دلیل نبود پروژه ساخت و ساز را به سر پروژه باز می گرداند شهرداری نیز به سرعت به هتل رفت و ۱۰۰.۰۰۰ تومان را بابت اقامت یک شب شهردار در دو ماه قبل در هتل را به صاحب هتل پرداخت کرد و در همین حین علی از بازدید طبقات به همراه مهماندار برگشت و عنوان کرد که این هتل مورد پسند او نیست و ۱۰۰.۰۰۰ تومان خود را تحویل گرفت و از هتل خارج شد این داستان به درستی اهمیت اقتصاد گردشگری و تاثیر آن بر اقتصاد یک منطقه را بیان می کند و علی رغم اینکه علی پول خود را به شهر وارد ولی بعد از مدتی خارج کرد ولی بازهم باعث روان شدن و رونق اقتصاد در این شهر شد اگر بخواهیم اقتصاد گردشگری را تعریف کنیم بهترین تعریف برای گردشگری را لاندربرگ ارائه می دهد که بیان می دارد تعداد مسافرت ها و اثرات مستقیم و غیر مستقیم آن بر بخش های مختلف یک کشور اقتصاد گردشگری است در واقع وقتی افراد تصمیم به مسافرت می گیرند یا در تعطیلات یا روزهای عادی همراه با خانواده یا دوستان یا به صورت انفرادی برای یک روز یا یک ماه ولو بیشتر یا کمتر فرقی نمی کند لیکن به محض اینکه مسافرت آغاز می گردد شخص مسافر باعث و بانی تاثیرات مستقیم و غیر مستقیمی بر اقتصاد گردشگری در مقصد مسافرت می شود و در واقع وقتی من از شهر الف به شهر ب می روم از شهر الف با خودم پول آورده ام و به شهر ب تزریق می کنم و باعث به حرکت در آمدن چرخ اقتصادی منطقه مورد مسافرت یا مقصد می شوم هر گردشگر که وارد منطقه ای می شود برای ۱۰ نفر شغل ایجاد می کند و از هر ۱۰۰ شغل در دنیا ۱۰ شغل متعلق به گردشگری است و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۵۰ از هر ۱۰۰ شغل دنیا ۲۵ شغل دنیا متعلق به گردشگری خواهد شد سرعت اشتغال گردشگری ۲.۵ برابر دیگر بخش ها است و رشد صنعت گردشگری از هر صنعتی بیشتر است و هیچ صنعتی در دنیا به اندازه صنعت گردشگری وابسته به سایر صنایع نیست و باعث رونق آنها نمی شود گردشگری سالانه ۱۳۴۰ میلیارد دلار به اقتصاد دنیا کمک می کند که کشورهای آمریکا و فرانسه و اسپانیا بیشترین درآمد را از حوزه گردشگری به خود اختصاص داده اند آمریکا به عنوان پر بازدید ترین کشور دنیا ۲۱۱ میلیارد دلار از۷۷ میلیون گردشگر درآمده داشته است یعنی در واقع هر گردشگر ۲.۷۳۹ دلار به اقتصاد آمریکا کمک کرده است و ۲.۷۳۹ دلار به ازای هر گردشگر پول به چرخه اقتصادی کشور آمریکا تزریق شده است در کشور ما بنا به آمار ۲۴۰.۰۰۰ هزار نفر به صورت مستقیم و ۵۵۰.۰۰۰ نفر به صورت غیر مستقیم در گردشگری فعالیت دارد گردشگری همواره بازاری رو به رشد و پول ساز است و مزایا و منافع زیادی برای کشور دارد که از جمله ی آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱.خلق شغل و شاغل شدن نیروی انسانی در بخش های مختلف زنجیره گردشگری

۲.گردشگری همواره بازاری مبتنی بر عرضه و تقاضا است و هر مقدار که این بازار از رونق بیشتری برخوردار باشد کسب و کارهای مرتبط با خود را نیز به حرکت در می آورد و این امر به صورت پشت سرهم به بخش های دیگر نیز نفوذ کرده و باعث تغییرات مثبت و روبه جلو در موتور اقتصاد کشور خواهد شد

۳.یکی از مهم ترین مزیت های گردشگری امکان توزان منطقه ای و دست یابی به توسعه همه جانبه و پایدار در مناطق دارای ظرفیت رشد است و به اعتقاد اکثر کارشناسان اقتصادی گردشگری یکی از بهترین و سریع ترین راه ها برای جبران عقب افتادگی مناطق کمتر توسعه یافته و کمتر برخوردار است.

ما بیش از ۴۰ نوع توریسم در جهان داریم که از جمله می توان گردشگری سلامت , گردشگری زیست محیطی , گردشگری ورزشی , گردشگری آموزشی , گردشگری آثار باستانی و گردشگری کشاورزی نام برد همانطور که در بالا عنوان شد اقتصاد گردشگری یکی از بهترین راه ها برای برون رفت مناطق کمتر توسعه یافته از رکورد و بیکاری و فقر است و استان کرمانشاه در کنار مزیت های اقتصادی صنایع و معادن و ویژگی های اقلیمی متفاوت و اختلاف ارتفاع بیش از ۱۶ برابری از ۲۰۰ متر در قصرشیرین تا ۳.۲۰۰ متری در سرتخت و همجواری با مرز عراق ( مرزی که تا دیروز تهدید و امروز فرصت است ) و آب شیرین روان و دیر تر رسیدن صدای پای خشکسالی به کرمانشاه و ویژگی و پتانسیل دامداری و کشاورزی دارای ویژگی توریسم در انواع و اقسام مختلف از جمله توریسم باستانی , توریسم سلامت و توریسم کشاورزی و ….. می باشد همانطور که در بالا عنوان شد استان کرمانشاه با اختلاف ارتفاع زیاد از قصرشیرین تا سرتخت پتانسیل کشت انواع و اقسام محصولات کشاورزی را دارد که از جمله ی آن در حوزه باغداری می توان به خرما و مرکبات قصرشیرین انار پاوه و زیتون زرده بابایادگار گردوی ریجاب و آلوچه پیران و سیب گهواره و سرتخت و گیلاس و آلوبالو صحنه نام برد و در حوزه کشاورزی نیز استان کرمانشاه پتانسیل کشت بیش از ۱۰۴ محصول کشاورزی را دارا می باشد و از این منظر نیز یکی از پر پتانسیل ترین استانهای ایران است که نیازمند نگاه ویژه به این بخش و بالاخص بخش توریسم کشاورزی و دامداری است چرا که در دنیا گردشگری کشاورزی یکی از پر سرعت ترین شاخه های اکوتوریسم است و این سبک از گردشگری شامل اقامت یک روزه یا بیشتر یا کمتر در کنار دامداران و کشاورزان است که هدف از آن ارائه یک تعطیلات مفرح و درک عمیق از فرآیند کشاورزی از خلال آموزش و تجربه علمی است که تناول محصولات کشاورزی و مشارکت در چیدن و فرآوری آن , غذاهای ارگانیک و گردشگری آشپزی , ایجاد اقامتگاه سوارکاری و ماهی گیری و قایق رانی پیاده روی و شنا و پرورش و مشاهده پرندگان پرورشی و وحشی و حیوانات آزاد در طبیعت یا پرورشی از امکانات گردشگری کشاورزی است.

ایجاد جشنواره های خرما و مرکبات در قصرشیرین در فصل برداشت و آلوچه در زمان برداشت در پیران از توابع شهرستان سرپلذهاب و جشنواره برداشت زیتون و نمایشگاه محصولات فرآوری شده زیتون ابتدا در داخل استان و سپس در خارج استان و معرفی برند زیتون کرمانشاه در کنار برند زیتون های رودبار و منجیل به کشور می تواند اقدامات شایسته ای برای توسعه این بخش باشد به طور مثال می توان با ایجاد مناطق تفریحی در باغ ها باعث جذب گردشگر به این باغ ها شویم و در فصل برداشت ساز و کاری فراهم آوریم تا گردشگر خودش با پرداخت هزینه به صورت مستقیم از درخت میوه برداشت کند و با خود ببرد یا بخورد که این مسئله باعث ارزش افزوده چند برابری برای کشاورز یا باغدار واز بین رفتن هزینه برداشت و سبد و باربری و ….. خواهد شد به عنوان مثال در زرده بابایادگار از توابع شهرستان دالاهو در فصل برداشت زیتون می توان ساز و کاری فراهم آورد که گردشگر زیتون را برداشت و با همکاری و راهنمایی روستاییان مسیر فرآوری آن را نیز طی کند و در نهایت محصول فرآوری شده را با خود از روستا ببرد این مسئله باعث می شود تا باغدار محصول خود را با قیمت بالاتری به فروش برساند و علاوه بر آن هزینه های برداشت و باربری و فرآوری را نیز پرداخت ننماید و در واقع از تولید به مصرف باشد و علاوه بر آن با ورود گردشگر به روستا باعث رونق اقتصادی در روستا گردد روستای زرده بابایادگار یک مثال بود و همین مسئله برای مرکبات و خرما در قصرشیرین و آلوچه در پیران سرپلذهاب و گردو در ریجاب و انار در پاوه و آلوبالو و گیلاس در صحنه و سیب در سرتخت قبل تعمیم است .

یکی دیگر از زیر شاخه های گردشگری کشاورزی حیوان نگری است که در آن فرد به جای آنکه برای دیدن یک حیوان به باغ وحش برود به دل طبیعت می رود و آنرا آزاد و رها در دل طبیعت مشاهده می کند که در استان کرمانشاه قراویز در سرپلذهاب یکی از نقاطی است که پتانسیل گردشگری کشاورزی ( حیوان نگری ) را دارد و می تواند سالانه پذیرای گردشگران زیادی برای تماشای آهو های موجود در منطقه باشد یا می توان برای مشاهده انواع حیوانات وحشی به گهواره مراجعه کرد و یا در بحث دیگری که قابل تعمیم به تمام رودخانه های استان کرمانشاه است می توان ساز و کاری را فراهم آورد که گردشگر به استخر های پرورش ماهی در قصرشیرین پاطاق و ریجاب مراجعه کرده و با برداشت ماهی مستقیم از داخل استخر و کباب و تناول آن در آنجا یک تجربه فرح بخش را رقم بزند یا با برگزاری جشنواره های متعدد اسب سواری و نمایش اسب و اقامتگاه سوارکاری در ماهیدشت می توان اسب کرمانشاه و اسب کرد را به عنوان یکی از پتانسیل های استان کرمانشاه به همه معرفی کرد و شکوه گذشته ماهیدشت که در زمان هخامنشی به نسا معروف بوده است و اسب پادشاه از این منطقه انتخاب می شده است را به آن باز گرداند(به نقل از سرزمین جاوید نوشته رومن گریشمن و نویسندگان جلد اول ) البته که آنچه عنوان شد تنها تعداد محدودی از طرح های گردشگری در حوزه کشاورزی در استان کرمانشاه است و قطعا بهترین طرح نمی باشد و نیازمند پایش همه جانبه توسط کارشناسان و اهالی فن می باشد و اگر بخواهیم نمونه های موفق گردشگری کشاورزی را در دنیا مثال بزنیم می توانیم به هلند اشاره کنیم در هلند فعالان بخش گردشگری کشاورزی در حوزه گل و گیاه اجازه ورود گردشگر به باغ گل و گیاه و گلخانه مذکور را می دهند و گردشگر گل مطبوع خود را انتخاب می کند و در گلدان مورد نظر خودش با راهنمایی و همکاری باغبان می کارد و با خود از گلخانه یا باغ خارج می کند این مسئله باعث ارزش افزوده چند برابری برای کشاورز و قطع دست واسطه ها می شود و شغل کشاورزی را بسیار پر در آمد تر می کند موضوعی که در استان کرمانشاه نیز قابل انجام است یا در گردشگری دامداری می توان به سویس اشاره کرد که در این کشور گردشگران به منازل روستایی ها مراجعه می کنند و یک شب یا چند شب را در کنار آنها اقامت می کنند و روستایی با شیر محلی خود پنیر و ماست و سایر فرآورده های لبنی را تهیه و به گردشگران برای مصرف می فروشد که این مسئله خود باز هم باعث ارزش افزوده چند برابری برای دامدار می شود یا مثلا در تایوان مزارع هدف را برای گردشگری مشخص می کنند و گردشگران بخش کشاورزی برای تفریح به این مزارع مراجعه می کنند و گردشگران از این شانس برخوردار هستند که محصولات را در سر مزرعه مزه کنند یا از سبزی هایی که از آن مزرعه به دست آمده و فرآوری شده است استفاده کنند که در استان کرمانشاه از لحاظ کشت سبزی قصرشیرین و دهستان میاندرنبد پر پتانسیل ترین نقاط هستند و می تواند پذیرای گردشگران از کردستان و ایلام باشند در مزارع در تایوان اقامت گاه هایی تعبیه شده است و گردشگران می توانند در آن اقامت کنند که این مسئله نیز برای استان کرمانشاه قابل انجام است و در تمام باغات استان می توان چنین ساز و کاری را فراهم آورد همچنین در تایوان گردشگران می توانند به صورت تخصصی به مزارع چای رفته و در آنها هم چای بنوشند هم شیوه فرآوری چای را مشاهده کنند یا در توسکانی تمرکز بیشتر روی معرفی سبک زندگی کشاورزی ایتالیایی و گشت و گذار در اطراف روستا و استراحت بی دغدغه و هیاهو است و از سایر نمونه هایی که پیشرو خدمات توریسم کشاورزی می باشند می توان به هاوایی برزیل اوگاندا فیلیپین و کالیفرنیای آمریکا یاد کرد باید ذکر کنم که در پر گردشگرترین کشور دنیا یعنی آمریکا در دانشگاه کالیفرنیا یک برنامه کشاورزی در جریان است که در آن به کشاورزان کمک می کند را کسب و کارهای گردشگری خود را رشد بدهند موضوعی که در استان کرمانشاه در دانشگاه های سطح استان یا مراکز خدمات به صورت فعالیت ترویجی قابل انجام است.

اگر بخواهیم موضوع را جمع بندی کنیم باید عنوان کنم که استان کرمانشاه یکی از پر پتانسیل ترین نقاط ایران برای فعالیت در حوزه توریسم بالاخص گردشگری کشاورزی می باشد که این موضوع با نگاه ویژه به این مسئله و تشکیل اتاق فکر و بررسی همه جانبه موضوع و حل دست اندازهای احتمالی در راه و انجام فعالیت های ترویجی و تشویقی برای کشاورزان میسر است و می تواند باعث توسعه مناطق کمتر برخوردار استان شود ان شالله.

سروش ایازی