تصمیم‌گیری در زندگی مشترک کار ساده‌ای نیست. وقتی مجرد هستید، تصمیم‌گیری فقط بر عهده خودتان است، یعنی به موافقت دیگران نیازی ندارید و معمولا تصمیم‌ها تأثیر بسیار کمی روی دیگران دارند. ولی تصمیم‌گیری در زندگی مشترک نیازمند موافقت هر دو طرف است و تقریبا تمام تصمیم‌هایی که می‌گیرید روی زندگی همسرتان نیز تأثیر می‌گذارند. اگر یکی از زوج‌ها یا هر دوی آنها یک‌جانبه تصمیم‌گیری کنند، دیر یا زود رابطه‌شان دچار مشکل خواهد شد. در ادامه، اهمیت تصمیم‌گیری در زندگی مشترک و عوامل تأثیرگذار بر آن را بیان می‌کنیم و ۳ اصل مهم برای تصمیم‌گیری موفق را شرح می‌دهیم. سپس توصیه‌هایی برای تصمیم‌گیری موفق ارائه می‌کنیم.

اهمیت تصمیم‌گیری در زندگی مشترک

همه زوج‌ها باید تصمیماتی بگیرند که بعضی‌هایشان مهم هستند و بعضی‌هایشان اهمیت کمتری دارند. تصمیمات مشترک بخشی از زندگی مشترک هستند. حتی اگر با شریک زندگی خود رابطه خوبی داشته باشید، طبیعی است که درباره همه‌چیز به توافق نرسید. هنگام تصمیم‌گیری همیشه اختلاف‌نظر وجود دارد. تنوع گزینه‌ها و نکات منفی هریک از آنها می‌تواند کار را دشوار کند. تصمیمات دشوار افراد را آسیب‌پذیر می‌کنند و وقتی استرس داریم، تصمیم‌گیری دشوارتر هم می‌شود.

تصمیم‌گیری‌ها بر سلامت کلی رابطه اثر می‌گذارند. هر تصمیم مشترک موفق شما را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند و موجب می‌شود نیازهای طرف مقابل را برابر یا حتی مهم‌تر از نیازهای خودتان در نظر بگیرید. وقتی طوری عمل می‌کنید که انگار نیازهای طرف مقابل نیازهای خود شماست و به احساسات او اهمیت می‌دهید، به تکامل‌یافته‌ترین و پایدارترین سطح رابطه دست می‌یابید.

عوامل تأثیرگذار بر تصمیم‌گیری

۱. اعتمادبه‌نفس

اگر اعتماد به نفس زیادی داشته باشید، از عقیده‌تان دفاع می‌کنید و روی تصمیم نهایی اثر می‌گذارید. به‌ عبارت دیگر، افرادی با اعتمادبه‌نفس زیاد نقش فعالی در تصمیم‌گیری‌ها دارند، ولی افراد متزلزل تسلیم گفته‌ها و تصمیمات طرف مقابل می‌شوند. اعتمادبه‌نفس موجب می‌شود که به‌دلیل ترس از پذیرفته‌نشدن، سکوت نکنید. افراد متزلزل معمولا چیزهایی را که دیگران می‌خواهند می‌گویند و انجام می‌دهند تا از درگیری اجتناب کنند.

۲. جایگاه طرف مقابل در زندگی شما

یکی از جنبه‌های مهم تصمیم‌گیری مشترک جایگاهی است که فرد مقابل در زندگی و آینده شما دارد. وقتی به مسائل چنین نگاهی داشته باشید، فرایند تصمیم‌گیری بیشتر مبتنی بر آینده خواهد بود تا حال. پتانسیلی که در شریک زندگی‌تان برای همراهی با شما در مسیر جدید می‌بینید، نقش بسیار مهمی دارد. این پتانسیل می‌تواند مربوط به فرزندان، ازدواج یا زندگی مشترک باشد. بنابراین تصمیم‌گیری در رابطه شما بیشتر بر اساس پیش‌بینی‌های آینده است تا واقعیت زندگی‌ای که اکنون با شریک زندگی‌تان دارید.

۳. مهارت‌های ارتباطی

داشتن مهارت های ارتباطی قوی برای بیان ترس‌ها، تردیدها، امیدها و خواسته‌ها ضروری است. بیان شفاهی چیزهایی که به ذهنتان می‌رسد و می‌تواند به فرایند فکری قبل از تصمیم‌گیری کمک کند، سازنده است.

مجبور نیستید هر چیزی را که در فکرتان است بر زبان بیاورید، ولی باید هر چیزی را که می‌گویید درباره‌اش فکر کرده باشید و احساس واقعی شما باشد. در غیر این صورت، تنها چیزی که به دست می‌آورید ارتباط نامشخصی است که در آن امکان تفسیرهای متفاوتی وجود دارد و می‌تواند برای هر رابطه‌ای خطرناک باشد.

علاوه بر این، شریک زندگی شما باید بتواند منظورتان و آنچه را که می‌خواهید بگویید درک کند. او باید بفهمد چرا چیزی که می‌گویید برایتان مهم است. در این حالت، ارتباط غیرکلامی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.

باید آنچه می‌گویید با هر چیز دیگری که بیان می‌کنید، هماهنگ باشد. هرگونه ناهماهنگی می‌تواند موجب سوءتفاهم شود. مثلا وقتی می‌گویید از برگزاری مراسم عروسی خوشحال هستید، ولی در دلتان معتقدید که بیشتر ازدواج‌ها به شکست ختم می‌شوند.

۳ اصل تصمیم‌گیری مشترک

۱. ارتباط

دیدگاه یکدیگر را درک کنید. طرف مقابلتان مسائل را چگونه می‌بیند؟ بگذارید به شما بگوید که مسئله را چگونه می‌بیند و به‌نظرش چه‌ چیزی درست است. طوری رفتار کنید که حس کند گفته‌هایش ارزشمندند و روی تصمیمی که می‌گیرید تأثیر می‌گذارند.

۲. احترام

وقتی شریک زندگی‌تان درباره زندگی خودش تصمیمی می‌گیرد، آشکارا و از صمیم قلب به تصمیم او احترام بگذارید و اجازه دهید که با موفقیت یا شکست ناشی از تصمیمش روبه‌رو شود.

۳. قابل‌اطمینان‌بودن

به شریک زندگی‌تان نشان دهید که به‌تنهایی نیز می‌توانید تصمیم‌های خوبی بگیرید. تا زمانی که با یکدیگر ارتباط برقرار کنید، به یکدیگر احترام بگذارید و تصمیم‌های فردی شما مطمئن باشند، رابطه شما قوی‌تر و شکوفاتر خواهد شد.

توصیه‌هایی برای تصمیم‌گیری موفق

۱. دلیل اصلی تصمیم‌ها را در نظر بگیریم

معمولا تصمیم‌ها مبتنی بر عقاید و ارزش‌هایی هستند که در دوران کودکی در ما شکل گرفته‌اند. بسیاری از افراد هرگز این عقاید و ارزش‌ها را به چالش نمی‌کشند، چون مغز ما به‌طور طبیعی برای اثبات اینکه حق با ماست دنبال شواهد می‌گردد نه برای ردکردن روایت خودمان از واقعیت. بنابراین هریک از دو طرف با توانایی متفاوتی برای تقسیم قدرت و سازش‌کردن وارد رابطه می‌شود.

سبک فرزندپروری در شکل‌گیری شخصیت کودک و رفتار او در آینده مؤثر است. کسانی که والدینی آسان‌گیر داشته‌اند، معمولا هرطور که دوست دارند عمل می‌کنند و این اراده قوی را وارد ازدواجشان می‌کنند. اگر تنها فرزند خانواده بوده‌اید، تجربه زیادی در تقسیم قدرت یا سازش نداشته‌اید و اگر والدینی مستبد داشته‌اید که به نظر شما توجهی نمی‌کرده‌اند، در بزرگ‌سالی نیز به‌راحتی تسلیم نظر دیگران خواهید شد.

آگاهی به اینکه شما و شریک زندگی‌تان در تصمیم‌گیری‌های مشترک چگونه عمل می‌کنید، می‌تواند به شما کمک کند تغییراتی در الگوهای غیرسازنده ایجاد کنید.

۲. شنونده بهتری باشیم

وقتی دو طرف بر سر موضوعی به توافق نمی‌رسند، باید عجله را کنار بگذارند، کنجکاوی کنند و سؤالاتی بپرسند. ولی وقتی شنونده خوبی نباشیم، از مسیر درست خارج می‌شویم.

افراد معمولا تصور می‌کنند که به حرف‌های طرف مقابل گوش می‌دهند، در حالی که صرفا کلمات او را می‌شنوند. آنها به دلایل درست‌بودن دیدگاه خودشان فکر می‌کنند و منتظرند که حرف‌های طرف مقابل تمام شود تا دلایل خودشان را بیان کنند. وقتی افراد حس می‌کنند که شنیده نمی‌شوند و به احساساتشان بی‌توجهی می‌شود، حالت تدافعی می‌گیرند.

بیشتر افراد درک نمی‌کنند که شنونده خوب بودن یعنی به چیزهایی که طرف مقابل می‌گوید گوش بدهیم و سعی کنیم که دیدگاه او را درک کنیم. وقتی درباره تصمیم مهمی صحبت می‌کنید، زمانی که صحبت‌های همسرتان تمام شد، مکث کنید. این مکث به هر دوی شما فرصت می‌دهد که به چیزهای گفته‌شده فکر کنید. همسرتان نیز در صورت تمایل می‌تواند توضیحات بیشتری اضافه کند.

۳. اول نظرات و عقیده‌ها را بیان کنیم

اگر زمان کافی دارید و حس نمی‌کنید که برای تصمیم‌گیری سریع تحت‌فشار هستید، درباره احساسات خود صحبت کنید. پیش از اینکه وارد اصل موضوع شوید، زمانی را به بیان عقاید و نظرات دو طرف اختصاص دهید. نیازی نیست که هرچه می‌گوییم مهم باشد یا منظور اصلی ما را برساند. تکنیک درمانی «بیشتر بگو» می‌تواند برای هر فردی مفید باشد.

حفظ عقیده یا احساس خود برای مدتی طولانی به معنی رسیدن به بن‌بست در تصمیم‌گیری نیست. احساس امنیت و پذیرابودن طرف مقابل برای شنیدن احساسات ما موجب بهبود و رشد رابطه می‌شود.

۴. همه‌چیز را روی کاغذ بیاوریم

شاید به‌نظرتان عجیب باشد، ولی نوشتن تصمیمی که با آن روبه‌رو هستید روی کاغذ می‌تواند بسیار مفید باشد. شناسایی مسئله نخستین گام مهمی است که بسیاری از افراد به آن توجهی نمی‌کنند. گاهی دو طرف درباره اینکه مسئله چیست با یکدیگر توافق ندارند. گاهی کسانی که استرس دارند، شریک زندگی‌شان را مشکل اصلی می‌دانند، در حالی که مشکل چیز دیگری است. شناسایی هدفی که هر دو در تلاش برای رسیدن به آن هستند اهمیت زیادی دارد.

تاکتیک دیگر این است که بنویسید چرا تصمیم‌هایتان به‌نظر شما ارزشمند و مفید هستند. این کار می‌تواند به تعیین دقیق مسائل موجود نیز کمک کند. هریک از دو طرف می‌توانند فهرستی از مزایا و معایب روش خود برای حل‌کردن مشکل را بنویسند و سپس فهرست‌ها را با هم مقایسه کنند.

۵. کمی تحقیق کنیم

برای تصمیم‌گیری درست نباید فقط بر اعتقادات خود تکیه کنیم و باید از داده‌ها و اطلاعات نیز استفاده کنیم. مثلا فرض کنید فرزند ۸ساله شما می‌خواهد به اردوی تابستانی برود و یکی از شما فکر می‌کند که رفتن به اردو در ۸سالگی اشکالی ندارد، ولی دیگری عقیده دارد که ۸ سال سن بسیار کمی است. در این شرایط می‌توانید با والدین سایر کودکان صحبت کنید، تحقیق کنید یا حتی قبل از تصمیم‌گیری در‌باره این مسئله با روان‌شناس کودک مشورت کنید.

۶. مصالحه کنیم

گاهی مصالحه‌کردن یعنی حد وسط را بگیریم و گاهی نیز یکی از دو طرف نظر و تصمیم طرف دیگر را می‌پذیرد. یکی از روش‌های مصالحه‌کردن روش «پرتاب توپ» است. مثلا نفر اول عقیده‌اش درباره موضوع را می‌گوید و دلیل خود را بیان می‌کند. سپس از طرف مقابل می‌پرسد که نظر تو چیست؟ نفر دوم نیز عقیده و دلیلش را بیان می‌کند و او نیز می‌پرسد که نظر تو چیست؟ سپس نفر اول چند قدم به موضع نفر دوم نزدیک می‌شود و موضعی میانه را پیشنهاد می‌دهد و دوباره همان سؤال را می‌پرسد. نفر دوم نیز همین کار را انجام می‌دهد تا زمانی که به راه‌حلی برسند.

اگر دو طرف به تقسیم قدرت و داشتن صدای برابر اعتقاد داشته باشند، این روش مؤثری خواهد بود. باید هدف آنها توافق مشتاقانه باشد، زیرا در توافق ممکن است که یک طرف از موضع خود عقب‌نشینی کند و ناراضی باشد. توافق مشتاقانه یعنی به مصالحه‌ای رسیده‌ایم که هر دو احساس خوبی درباره‌اش داریم. زوج‌هایی که خود را یک تیم می‌دانند و عقیده دارند که «اگر او راضی است، من هم راضی هستم» راحت‌تر می‌توانند تصمیمات مشترک بگیرند.

سخن پایانی

فراموش نکنید که دو طرف باید عوامل خارجی تأثیرگذار بر تصمیم‌گیری مشترک را محدود کنند. اولویت شما باید احساس رضایت خودتان و شریک زندگی‌تان باشد. جلب رضایت دیگران اهمیت کمتری دارد. به‌علاوه تصمیم‌گیری باید فرایندی مشترک باشد. هرچه بیشتر این را تمرین کنید، رابطه طولانی‌تر و رضایت‌بخش‌تری خواهید داشت.