دنیای مجازی صنعت تبلیغات را به یک غول بی‌شاخ و دم تبدیل کرده، و از آن وقت کم‌کم به دیدن و شنیدن محتوای کم‌ارزش و حتی بی‌ارزش عادت کردیم؛ چون این غول بی‌شاخ و دم حالا یک شعار دارد: «دیده شدن به هر قیمتی». قیمتش هر چه باشد فرق نمی‌کند، فقط کافی است برای شهرت و پول به کار بیاید.
«برادران لیلا» را یادتان است؟ فیلم سینمایی ساخته سعید روستایی که به طور فاجعه‌آمیزی خانواده ایرانی را مملو از بی‌اخلاقی و گستاخی به تصویر می‌کشید. این فیلم اگرچه با سیل عظیمی از انتقادات جدی مواجه شد و اغلب مخاطبان آن را محکوم کردند، اما «دیده شد!»
این سناریو مدت‌هاست در مقیاس‌های کوچک و بزرگ تکرار می‌شود؛ از یک ویدئوی دم دستی در فضای مجازی گرفته تا پروژه‌هایی که به اسم «فیلم سینمایی» یا «آهنگ» به خورد مخاطب داده می‌شود. آخرین پرده از این سناریو، آهنگ «برادران لیلا» بود که جمعه گذشته در آستانه ایام فاطمیه منتشر شد.
ساسان حیدری معروف به «ساسی مانکن» خواننده‌ای که سال‌هاست با آهنگ‌های تابوشکن و استفاده از تصاویر، عبارات و کلمات مبتذل در تولیدات خود شناخته می‌شود، این بار هم در موزیک ویدئوی جدیدش نشان داد که بیش از هر چیز به شهرت و پول فکر می‌کند؛ این حقیقت پیش از هرچیز، از انتخاب اسم آهنگ محرز است چرا که او و تیمش به خوبی می‌دانستند فیلم مذکور، بازیگران و کارگردانش حاشیه‌هایی داشته‌اند که برای آنها بازدیدکننده و بهره مالی بیشتری به همراه خواهد داشت.
ساسی در این موزیک‌ویدیو با تمسخر برنامه‌های کودک صدا و سیما، بار دیگر جامعه هدف خود را کودکان و علاقمندی‌های آنها قرار داد؛ برنامه‌هایی که عموها و خاله‌های مهربانش سال‌های نه‌چندان دور وقتی هنوز دست هر کودکی، یک تلفن همراه و یک بسته اینترنتی و چند فیلترشکن نبود، بچه‌ها را پای تلویزیون می‌نشاندند و ساعت‌های شادی را برایشان می‌ساختند.
این اولین بار نیست که این خواننده آثار مبتذل، کودکان را جامعه هدف خود برای دیده شدن قرار می‌دهد و از اشتیاق آنها برای ورود به جهان بزرگسالان سوءاستفاده می‌کند. او سال‌های قبل نیز آهنگ‌هایی منتشر کرد که مملو از مفاهیم جنسی و ضداخلاقی بوده و خاصه درباره دانش‌آموزان مدارس ساخته شده بود و وقتی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مدارس دست به دست شد، نگرانی برای عادی شدن قبح‌شکنی را افزایش داد.
اعتراض عموی بچه‌ها
بعد از انتشار این آهنگ داریوش فرضیایی معروف به «عمو پورنگ» که کودکان ایران سال‌های دهه هشتاد و نود پای برنامه‌های تلویزیونی شاد و آهنگ‌های سالم او بزرگ شدند و هنوز بعضی ترانه‌هایش را حفظ هستند، از محتوای سخیف آهنگ «برادران لیلا» ابراز نگرانی کرد و با انتشار بخشی از این ویدئو در صفحه اینستاگرامش نوشت: «فاجعه پشت فاجعه. کمی وجدان داشته باشید. بچه‌های معصوم چه گناهی کردند که باید طعمه شما قرار بگیرند؟ کاش کمی انسانیت حالی‌تان بود. به بهانه شادی چنین آثار بی‌محتوایی رو به خورد فرشته‌های معصوم ندهید. من خودم عاشق شادی و ترانه‌های شاد کودکانه هستم، ولی نه به این قیمت!»
او خطاب به ساسی مانکن اضافه کرد: «ناسلامتی شما خودتون تازگی‌ها پدر شدید… بیچاره بچه‌های ما که این وسط گیر افتادند و بیچاره کسانی که دغدغه کار کودک دارند. بنده هیچ ادعایی ندارم ولی وجدانم اجازه نمی‌دهد بچه‌های مردم را به گمراهی بکشانند، خدا را خوش نمی‌آید!»
ساسی یا ساسان! حاشیه‌های یک مُطرب منشوری | زد و بند این سایت برای سوءاستفاده از شهرت خواننده‌های خارج‌نشین
تا لحظه نوشتن این متن، محتوای منتشر شده توسط عمو پورنگ و انتقاد او به ساسی مانکن، بیش از ۱۷ میلیون بار دیده شده، ۵۰۰ هزار نفر آن را پسندیده‌اند و نزدیک به ۵۰ هزار نظر توسط کاربران برای آن درج شده است. بعد از انتقاد عمو پورنگ، چیزی نگذشت که ساسان حیدری، در دفاع از محتوای مبتذل خود پاسخ تندی زیر این پست گذاشت و سعی کرد با متهم کردن دیگران و زیر سوال بردن کارنامه و عملکرد آنها، استفاده ابزاری خود از کودکان را توجیه کند.
در حالی که عموپورنگ به عنوان مجری، بازیگر و نویسنده شناخته شده حوزه کودکان نسبت به این نسل احساس وظیفه کرده و به این اثر نازل واکنش نشان داده، ساسی مانکن سعی کرد با ادعای آن که جامعه مخاطب او بچه‌ها نبوده‌اند خودش را تطهیر کند؛ این در حالی است او به وضوح با فضاسازی و دستاویز قرار دادن محتوای مربوط به کودکان، از علاقمندی آنها سوءاستفاده کرده و آنها را در معرض کشش به سوی مسائل جنسی وآسیب‌های اخلاقی قرار داده است.
ساسی مانکن در حالی در مقام مواخذه برای اخلاق برآمده و از کسانی که سال‌ها برای کودکان برنامه ساخته‌اند ایراد گرفته که از همان آغاز به کار، خط و مشی تولیداتش متوجه مسائل جنسی و ضداخلاقی بوده است و علیرغم اینها در چند سال اخیر، اکثر اجراهای انفرادی‌اش با صندلی‌های خالی همراه بوده است. عدم استقبال از او در کنسرت‌ها تا جایی بیخ پیدا کرد که سرمایه‌گذارانش تصمیم گرفتند کنسرت او را با مشارکت چند خواننده دیگر برگزار کنند بلکه بتوانند صندلی‌های خالی‌شان را پر کنند.
عصر ناچاری به اطلاعات
با همه اینها کاربران زیادی او را به مغلطه محکوم کرده‌اند و یادآور شده‌اند که اساساً خراب کردن و فاسد کردن خیلی راحت است و آنچه سال‌ها رسانه‌ها یا خانواده‌ها برایش زحمت کشیده‌اند می‌تواند با یک محتوای مبتذل تحت تأثیر قرار بگیرد. آنها همچنین یادآور شده‌اند که حتی وجود خلأ و کم‌کاری‌ها، نمی‌تواند توجیهی برای سوءاستفاده از کودکان و تولید آثار ضداخلاقی باشد.
یکی از کاربران در فضای مجازی نوشته است: «میوه هم بخواهیم تولید کنیم باید ماه‌ها برایش مدت‌ها بگذاریم اما همان میوه را یک کرم و آفت ظرف چند ساعت فاسد می‌کند! عمو پورنگ کارش ساختن بوده و ساسی فاسد کردن!» کاربر دیگری در پاسخ به ادعای ساسی مانکن مبنی بر اینکه خانواده‌ها خودشان باید مانع شوند نوشته است: «این روزها تلفن همراه دست خیلی از بچه‌ها است، بدون محدودیت! و خیلی سخت می‌شود جلوی تماشا را گرفت. اصلاً می‌شود؟»
شاید بعد از کرونا دیگر نتوان به خانواده‌ها هم برای دسترسی کودکان‌شان به فضای مجازی و اینترنت خرده گرفت؛ چراکه مجبور شدند این امکانات را در اختیار فرزندانشان بگذارند تا از آموزش‌های مجازی مدارس جا نمانند؛ شرایطی که همین روزها هم ادامه دارد و اگر به دلیل آلودگی هوا، بارش برف یا دلایلی شبیه به مدارس تعطیل شوند، کلاس‌ها به صورت غیرحضوری برقرارند و خوشمان بیاید یا نیاید، کودک به این جهان دسترسی دارد؛ اما تبعات این دسترسی برای کودک نابالغ و خام در حضور افرادی مثل ساسی مانکن، تتلو و امثال آنها نگران‌کننده‌تر می‌شود.
تو چرا این قدر بی‌محتوایی؟
ویدئویی که ساسی مانکن از این آهنگ در صفحه اینستاگرامی‌اش منتشر کرد حدود ۱۸ میلیون بازدید داشته و به نظر می‌رسد الگوریتم اینستاگرام هم به بیشتر دیده شدن این اثر کمک کرده، چراکه هیجان تماشای محتواهای پر سر و صدا و دست به دست شدن آنها میان کاربران، اتفاق چندان عجیبی نیست.
اما نکته قابل توجه در صفحه این خواننده، واکنش و اعتراضات بسیاری است که واقعیت نظر مردم نسبت به آهنگ ساسی را نشان می‌دهد. صدای اعتراض نه از یک طیف فرهنگی خاص، نه از یک طبقه اجتماعی ویژه، نه از سوی قشر مذهبی و نه حتی از یک تیم سازمان‌یافته مجازی، بلکه از دل مردم با سلایق مختلف بلند شده و اغلب آنها با واکنش‌های خود نشان داده‌اند محتوای «سخیف» و «مبتذل» را تشخیص می‌دهند و به خوبی متوجه‌اند یک ترانه، شعر یا آهنگ چقدر می‌تواند برای فرهنگ رفتاری و اخلاقی جامعه مخرب باشد.
کاربران در قسمت نظرات بی‌رغبتی خود، به سبک این خواننده را با ادبیات‌های مختلفی بروز داده‌اند و با سوالاتی مثل «تو چرا این قدر بی‌محتوایی» تولید اخیر او را زیر سوال برده‌اند. در میان نظرات، تعداد زیادی به تلاش دوباره ساسی مانکن برای هدف قرار دادن کودکان توجه کرده‌اند و به این موضوع مشکوک شده‌اند که چه اهدافی پشت این ماجرا قرار دارد. علاوه بر این، شمار زیادی از فعالان شبکه اجتماعی اینستاگرام به این موضوع اشاره کرده‌اند که این روزها آثار بی‌محتوا و بی‌ارزش بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و دیده می‌شود.
پول‌شویی با ساز شیش و هشت
رادیو جوان برای اولین بار آهنگ ساسی مانکن را منتشر کرد؛ سایت و نرم‌افزاری که یکی از منابع مالی تولیدات این خواننده و دیگر خواننده‌ها است. برخی از این بستر به عنوان مافیای بزرگ موسیقی فارسی‌زبان یاد می‌کنند که سال‌های اخیر روش‌های مختلفی برای درآمدزایی داشته و اگرچه در ظاهر از تبلیغات و حق‌پخش موزیک‌ویدیوها استفاده کرده؛ اما شنیده‌ها حاکی از آن است که در پشت‌پرده پول‌سازی‌هایش، زدوبندها و وقایع تاریکی جریان دارد.
حمایت مالی رادیو جوان ظاهراً شامل تخفیف‌ها و پیشنهادهایی است که به تهیه‌کننده یا خواننده جهت پخش موزیک‌ویدیو داده می‌شود و در قبالش نام رادیو جوان اول و آخر کار به‌عنوان اسپانسر درج می‌شود؛ اما واقعیت تکان‌دهنده و پنهان این است که رادیو جوان سایت‌های قمار زیادی دارد که سال‌های اخیر هرکدام را به خواننده‌ای اجاره داده و اخبار آن هر از گاهی فضای مجازی را پر کرده است.
همچنین گفته می‌شود رادیو جوان برای فرار از محدودیت این‌گونه فعالیت‌ها در اروپا، شرکتش را در ویرجینیای آمریکا به ثبت رسانده و تمامی سایت‌های شرط‌بندی را به سرشاخه اصلی شرط‌بندی که «شارک‌بت» نام دارد، متصل کرده است. «شارک‌بت» امکان کارت‌به‌کارت و انتقال پول ریالی دارد و هر کس به هریک از این سایت‌های قمار ورود کند، در موعد کارت‌به‌کارت مستقیماً به این درگاه پرداخت ریالی با پشتیبانی شارک‌بت متصل می‌شود.
حدود چهار سال است سایت قمار «شارک‌بت» درگاه پرداخت کارت به کارت ریالی راه انداخته و مشاهدات برخی اپلیکیشن‌های پرداخت داخلی به این سایت معلوم‌الحال خدمات می‌دهند. ابهام بزرگ دغدغه مندان این است که این گونه تبادلات مالی پر شائبه، چرا و چگونه توسط سیستم‌ها و سامانه‌های داخلی حمایت می‌شوند در داخل کشور چطور انجام می‌شوند و کدام بنگاه اقتصادی در این زمینه دست دارند.
می‌توان گفت رادیو جوان از شهرت خواننده‌های خارج‌نشین، برای پروار کردن سایت‌های قمار خود استفاده می‌کند تا مردم از این طریق، به آن سایت‌های آنها اعتماد کرده و واریزی داشته باشند! احتمالاً پاسخ آنها در اعتراض به این کلاهبرداری آن است که مردم خودشان پول می‌ریزند؛ خودشان باید مواظب پول‌هایشان باشند! حرف بیراهی هم نیست، اما چیزی از جرم و خطای آنها کم نمی‌کند و اقدام سودجویانه‌شان را پاک نمی‌کند.
البته ساسی در تمامی این تحرکات، رد مستقیمی از خودش باقی نمی‌گذارد و هرگز این اقدامات را تأیید نمی‌کند تا بتواند خود را به عنوان یک خواننده «شیش و هشتی» معرفی کند نه کسی که از طریق آهنگ‌های مبتذل خود در ساز و کار سایت‌های شرط‌بندی شراکت دارد.
نکته عجیب در ماجرای اخیر، همراهی برخی بسترها با انتشار این ویدئو بوده است. برخی سایت‌های خبری از تبلیغ این آهنگ در یکی از کانال‌های پیام‌رسان بله خبر دادند و کاربران فضای مجازی به این موضوع اعتراض کردند. در پی این واکنش‌ها، کانال رادیو جوان در پیام‌رسان بله که این ویدئو را منتشر کرده بود از دسترس خارج شد.
با همه اینها سوال تکراری این است که نقش افراد و متولیان و نقش‌آفرینان فرهنگی برای مقابله با تکرار چنین آفات و وقایع ناخوشایندی چیست؟ به نظر می‌رسد حوزه کودکان در سال‌های اخیر با کم‌کاری‌هایی مواجه بوده که «لُمپن‌ها» خود را مقام سوال قرار داده‌اند و خالی گذاشتن میدان برنامه‌سازی بیش از همیشه به چشم می‌آید.
